فهرست این مطلب:
پهنه G در طرح تفصیلی ساخت و ساز: سرسبزی و طراوت در قلب شهر
در پهنهبندی شهری، به زمینهایی که کاربری فضای سبز و باز دارند، پهنه G یا Green اطلاق میشود. این پهنهها، با هدف حفظ و توسعه فضای سبز شهری، از سایر کاربریها مانند مسکونی، تجاری و صنعتی تفکیک شدهاند و در آنها ضوابط و مقررات خاصی برای حفظ و ارتقای کیفیت فضای سبز اعمال میشود.
این پهنه کلان شامل سه پهنه اصلی با کدهای یکرقمی G1، G2 و G3 است که در ۵ پهنه با کد دو رقمی شامل: پارکهای شهری (G11)، پارکهای جنگلی (G12)، باغات و اراضی مزروعی (G21)، رود- درهها (G31) و پهنههای سبز و باز ویژه (G32)، دستهبندی شده و جمعاً ۱۳ زیرپهنه با کد سهرقمی را تشکیل داده است.
اهداف اصلی پهنهبندی G :
- حفظ و توسعه فضای سبز: پهنههای G با حفظ و توسعه فضای سبز شهری، به تعادل بخشی به سیمای شهر و ایجاد تنوع زیستی کمک میکنند.
- کاهش آلودگی هوا: فضای سبز، به عنوان ریههای شهر، نقش موثری در تصفیه هوا و کاهش آلودگی دارد.
- ایجاد تفرجگاه و محل تفریح: پهنههای G، به عنوان تفرجگاه و محل تفریح برای شهروندان، مکانی برای آرامش و گذران اوقات فراغت فراهم میکنند.
- افزایش کیفیت زندگی: دسترسی به فضای سبز، تاثیر مثبتی بر سلامت جسمی و روحی انسان و در نتیجه افزایش کیفیت زندگی شهروندان دارد.
پهنه G در تهران ”حفاظتسبز” نام گرفته که مناطق به خصوصی در پایتخت که به هیچوجه نباید در آنها ساختوساز شود را شامل میشود.قسمت ”حفاظتسبز” نیز زمینهای باز عمومی و خصوصی و همچنین پارکهای جنگلی و زمینهای مزروعی را در بر میگیرد که با توجه به اهمیت این پهنه برای پایتخت، مجوز ساخت و ساز فقط برای کاربریهای گردشگری و تفرج و همچنین خدمات آموزشی و درمانی و فرهنگی و همچنین برای مدیریت بحران و استقرارهای موقت صادر میشود.
در پهنه حفاظت سبز حداکثر اجازه احداث ۲طبقه بنا داده میشود.به هر حال پس از تاخیرهای بسیار و گلایه کارشناسان شهری در خصوص ساخت و سازهای غیر مجاز در شهر تهران پایتخت پس از ۴۰ سال صاحب نقشه ای می شود که براساس آن شهروندان می توانند از آینده محل سکونت خود آگاه شوند . نقشه ای که می تواند از شهر فروشی جلوگیری کند. هرچند بسیاری از منتقدان معتقدند تاخیر در ابلاغ طرح تفصیلی و صدور پروانه ساختهای بی شمار در یک سال اخیر از تاثیر گذاری آن کاسته است.
زیرپهنههای پهنه G :
پهنه G به منظور انعطافپذیری بیشتر و پاسخگویی به نیازهای مختلف، به زیرپهنههای مختلفی تقسیم میشود.
- زیرپهنههای فضای سبز عمومی (G1): این زیرپهنهها شامل پارکها، بوستانها، جنگلهای شهری و … میشوند و استفاده عمومی از آنها برای همه شهروندان آزاد است.
- زیرپهنههای فضای سبز اختصاصی (G2): این زیرپهنهها شامل فضاهای سبز پیرامون مجتمعهای مسکونی، اداری و … میشوند و استفاده از آنها به ساکنین یا کارکنان آن مجموعهها محدود میشود.
- زیرپهنههای فضای سبز حفاظتی (G3): این زیرپهنهها شامل حریم رودخانهها، مسیلها، تپهها و … میشوند و به منظور حفظ و حراست از این منابع طبیعی در نظر گرفته شدهاند.
ضوابط و مقررات ساخت و ساز در پهنه G :
در پهنههای G، ضوابط و مقررات ساخت و ساز برای موارد زیر اعمال میشود:
- ممنوعیت ساخت و ساز: در این پهنهها، به طور کلی هرگونه ساخت و ساز و احداث بنا ممنوع است.
- حفظ پوشش گیاهی: در این پهنهها، باید نسبت به حفظ و نگهداری پوشش گیاهی و درختان موجود اقدام شود.
- احداث تاسیسات زیربنایی: در برخی موارد، امکان احداث تاسیسات زیربنایی مانند خطوط برق، لولههای آب و … با مجوز از مراجع ذیصلاح در این پهنهها وجود دارد.
- محدودیت دسترسی: در برخی از زیرپهنههای G، مانند حریم رودخانهها و مسیلها، برای حفظ ایمنی و جلوگیری از خطرات احتمالی، محدودیتهایی برای دسترسی به این مناطق اعمال میشود.
برخی از مهمترین ضوابط و مقررات طرح تفصیلی در پهنه G :
- در تمامی زیرپهنههای سیزدهگانه (که جدول آن در پی میآید،) پهنه کلان حفاظت (سبز و باز) غیر از زیرپهنههای باغات و اراضی مزروعی (G21) هرگونه ساختوساز، با حداقل زیربنا و سطح اشغال و صرفاً در قالب طرحهای ویژه مصوب مجاز است. همچنین ساختوساز در این پهنهها محدود بوده و در زیرپهنههای (G32) احداث ساختمان مسکونی مطلقاً ممنوع است. هرگونه تغییر کاربری کلیه قطعات تثبیتشده موجود و مصوب (به ویژه فضای سبز) نیز در پهنه حفاظت سبز و باز (G)، ممنوع است. (عکس جدول با شماره ۰۴)
- هرگونه ساختوساز مسکونی، اداری، صنعتی، نظامی و غیره، در محدوده پارکهای جنگلی (G12) ممنوع است و کاربریهای مجاز، محدود به فعالیتهای مرتبط با گذران اوقات فراغت، تفرج، گردشگری و ورزشی، بر اساس طرحهای توجیهی مصوب است.
- اگرچه ساماندهی و تجهیز پارکهای جنگلی به صورت یکپارچه تحت نظر شهرداری تهران به منظور تأمین ایمنیهای اکولوژیک، انسانی (آتشسوزی، تخریب و قطع درختان) و اجتماعی، الزامی است، اما هرگونه واگذاری دائمی عرصه و اعیان پارکهای جنگلی توسط شهرداری تهران و سایر دستگاههای ذیربط به اشخاص حقیقی و حقوقی، ممنوع بوده و واگذاری محدودههایی از پارک برای تجهیز و استقرار کاربریهای مجاز، طبق ضوابط و مقررات قانونی بهرهبرداری از پارکهای جنگلی و به صورت اجاره یا مدت معین، مجاز است.
- هرگونه ساختوساز در پهنه حفاظت رود- درهها (G31)، شامل مسیر رودخانه و حریم مصوب قانونی (حریم کیفی و …) آن ممنوع است. ایر محدودههای این پهنه، بر اساس طرحهای توجیهی زیستمحیطی و هیدرولوژیک و طرحهای منظر و طراحی شهری مصوب کمیسیون ماده ۵ مجاز است.
- در زیرپهنه حفاظت فرهنگی و تاریخی (G321)، هرگونه ساختوساز با مجوز و براساس ضوابط سازمان میراث فرهنگی، مجاز است.
- در زیرپهنه حریم بزرگراههای ویژه (G322) هرگونه ساختوساز، ممنوع است و تمامی عرصههای این زیرپهنه، میباید صرفاً به ایجاد فضای سبز اختصاص یابد در خصوص احداث جایگاههای سوخت، منوط به رعایت الزامات زیستمحیطی، پدافند غیرعامل و مدیریت بحران، ضمن رعایت کلیه ضوابط ایمنی، حفظ حریم بزرگراه و انجام مطالعات ترافیکی لازم، پس از اخذ موافقت شورای حملونقل و ترافیک شهر تهران و تصویب موردی در کمیسیون ماده ۵ شهر تهران مجاز خواهد بود.
- هرگونه ساختوساز در زیرپهنه حفاظت ویژه، محدوده بین حد کالبدی شهر و محدوده شهر (G323) صرفاً براساس مصوبه کمیسیون ماده ۵ شهر تهران مجاز است. ساختوسازها در زیرپهنه (G323)، برای سکونت مجاز نبوده و صرفاً مختص برای فعالیتهای مجاز به استقرار، در این پهنه طبق طرح مصوب است.
- شهرداری تهران مجاز است، در کلیه زیرپهنههای G1 و G3، نسبت به تملک املاک برای ایجاد فضای سبز و تأمین سرانههای خدمات شهری اقدام نماید. در کلیه زیرپهنههای G2، نیز شهرداری تهران میتواند در صورت توافق با مالکان، نسبت به خرید املاک به منظور ایجاد و تأمین فضای سبز و سرانههای خدمات شهری اقدام کند.
- حداقل قطعه حاصل از تفکیک، افراز و تقسیم افراز در زیرپهنههای G2 معادل یک هکتار (۱۰ هزار مترمربع) است. همچنین در زیرپهنههای G2، برای رفع مغایرت حداقل ساختوساز در طرح جامع تهران با حداکثر سطح اشغال، در قطعات کمتر از ۷۰۰ مترمربع، احداث ۳۵ مترمربع سر پناه، در یک طبقه، برای زندگی مجاز است.
- صدور پروانه ساختمانی برای کلیه ساختوسازهای مجاز در پهنه G، به ویژه در پارکها، حتی برای اماکن متعلق به شهرداری الزامی است.
- حفاظت و تثبیت کلیه پارکهای شهری و فضاهای سبز (رفورژها، لچکیها، درختان حاشیه خیابانها و …) موجود، به عنوان خدمات پشتیبان (فضای سبز) در کلیه پهنهها الزامی است.
- حداکثر اشغال در پارکهای شهری برای فعالیتهای مجاز به استقرار در پارکها معادل ۳ درصد، در دو طبقه، است. در پارکهای مقیاس محله ای و ناحیه ی، سطح اشغال تا ۷ درصد در دو طبقه مجاز است.
- به منظور اتخاذ تمهیدات مناسب برای بهبود دید داخل پارک، ایجاد مانع بصری در محیط پارک، به عنوان دیوار ممنوع است. همچنین برای مدیریت و صیانت از محدوده پارکها، ایجاد مانع فیزیکی صرفاً با استفاده از پوشش گیاهی و هرگونه عنصر شفاف با ارتفاع مناسب از سطح زمین مجاز است.
- با تأیید شهرداری تهران، حفر چاه و ایجاد تأسیسات مربوطه (حوضچه و کیوسک) حداکثر تا ۳۰ مترمربع، توسط وزارت نیرو، در پارکهای شهری (G11) مجاز است.